Karol Borsuk — naukowiec, działacz AK, twórca gier planszowych

Historia Karola Borsuka jest dobrym materiałem na pokaźnych rozmiarów książkę. W niniejszym artykule autor ograniczy się do skrótowego przedstawienia biografii oraz zarysowania ważniejszych szczegółów. Kolejne artykuły będą traktować o konkretnych epizodach z życia naszego bohatera.

Karol Borsuk.jpg

Karol Borsuk urodził się w 1905 roku w Warszawie, od młodości był związany z tamtejszą Szkołą Matematyczną, która była pewną opozycją do Lwowskiej Szkoły. Jednakże w tym przypadku słowo „opozycja” zamyka się tylko i wyłącznie w przestrzeniach naukowych. Bowiem matematycy z jednego i drugiego obozu świetnie razem współpracowali, a lwowska Kawiarnia Szkocka nieraz gościła przybyszów z Warszawy. Kariera naukowa Karola Borsuka była błyskawiczna. W wieku 29 lat był już profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Warszawskiego z obronioną pracą habilitacyjną. Jego dorobek naukowy liczy ponad 200 pozycji.


Nadeszła wojna. Po zajęciu Warszawy, Niemcy opanowali uniwersytet, a budynki składające się na kampus uczelni przekształcili w koszary. Profesor Borsuk został bez pracy. Nie zrezygnował jednak z prowadzenia wykładów, które podówczas odbywały się na tajnych kompletach. Był zaangażowany w działalność Polskiego Państwa Podziemnego. Założył sklep papierniczy, który pełnił dwojaką funkcję: oprócz podreperowania rodzinnego budżetu, był także punktem kontaktowym dla żołnierzy Armii Krajowej.
W 1943 roku gestapowcy zdekonspirowali sklep, a nasz bohater został uwięziony w Pawiaku. Dzięki znajomości niemieckiego oficera z matematyczką pochodzącą z Austrii (która znała dzieła Borsuka), udało się wykupić profesora. Rodzina Borsuków popadła w jeszcze większe kłopoty finansowe. Co zrobił wówczas polski matematyk? Wymyślił grę planszową „Hodowla Zwierzątek”, która szybko zyskała na popularności.

0000203_superfarmer-de-lux.jpg

Wszystkie niezbędne przedmioty były wykonywane w domu, m. in. przez żonę profesora Borsuka — Zofię. Ilustracje przygotowywała łącznika AK, znajoma Borsuków — Janina Śliwicka ps. Alicja. Gra, której twórcą jest profesor Borsuk, została wznowiona i figuruje dziś pod nazwą „Super Farmer”. Opiera się na rachunku prawdopodobieństwa, jednakże jest też spore pole na manipulowanie rozgrywką poprzez indywidualne decyzje uczestników gry. Super Farmer jest obecnie bardzo popularny, wydawany jest w kilkunastu językach. Trafił do około 30 krajów. Otrzymał w Finlandii nagrodę Gry Roku 2013. Instrukcja gry jest wzbogacona o notkę biograficzną o profesorze.

W rodzinie Borsuków, mimo tragedii wojny, nigdy nie brakowało dobrego humoru. Często dzwonił telefon z pytaniem o grę planszową. Codziennością były właśnie takie rozmowy:

— Halo! Czy to hodowla zwierzątek?

— Tak, mówi Borsuk

W czasie wojny nasz bohater był w trakcie przygotowania kolejnej gry planszowej, tym razem tematyka oscylowała wokół militariów, konkretnie okrętów podwodnych. I ten właśnie fakt nie spodobał się Niemcom, skutkiem czego gra nie dostała zgody na publikacje.
Powstanie Warszawskie było kolejnym momentem zwrotnym w życiu Borsuków. Cała rodzina trafiła do obozu w Pruszkowie. Mimo skutecznej ucieczki — okoliczności zmusiły ich do ukrywania się przez ostatni rok wojny.

Po wojnie Karol Borsuk otrzymał tytuł profesora zwyczajnego oraz objął kierownictwo w katedrze Geometrii swojego macierzystego uniwersytetu. Kontynuował swoją karierę nie tylko w Polsce, ale i zagranicą. Prowadził m.in. wykłady na amerykańskich uniwersytetach. Zmarł w 1982 roku. Wspomniane wznowienie "Hodowli Zwierzątek" pod nazwą „Super Farmer” zostało wydane w 15-tą rocznicę jego śmierci.


Zdjęcia:
https://www.maa.org/book/export/html/117860
https://kultura.onet.pl/ksiazki/polak-potrafi-czyli-zaradnie-fragment-ksiazki/k2v8kf0
http://sklep.granna.pl/superfarmer-de-lux